مستند دیوارکش اجازه پخش از تلویزیون ندارد/ مستند ما اولین مستند درباره پرنوکراسی در ایران است

خبرگزاری فارس- گروه سینما: مستند دیوارکش» به تهیه‌کنندگی سید محمدمهدی دزفولی و کارگردانی محسن آقایی را می‌توان ادامه‌ای بر ایکسونامی» دانست. آقایی در مستند ایکسونامی به بررسی جریان انقلاب جنسی در آمریکا و سپس جهان پرداخت و با ارائه مستندات، سعی داشت تا استفاده رسانه‌ها و تمداران از محتوا و نمادهای جنسی را برای کسب رأی رو رسیدن به قدرت بررسی کند. دیوارکش را به نوعی می‌توان ادامه‌ای بر ایکسونامی و پرداختن به نقد سوءاستفاده از موضوعات جنسی در فضای ی ایران دانست که از انتخابات ۱۳۷۶ و روی کار آمدن اصلاحات به وجود آمد. البته این مستند بر خلاف مستند قبلی بیش از آن که به پژوهش متکی باشد، گفت‌وگو محور است. دیوارکش» دو بخش اصلی دارد، بخش نخست به نقد جنسیت‌زدگی ایرانیان می‌پردازد که بخش کوتاهتر را نسبت به بخش دوم شامل می‌شود، اما بخش دوم به جریان انتخابات و سوءاستفاده‌ از موضوعات جنسی ورود می‌کند و نشان می‌دهد تمداران چگونه با شعارهای دروغین پیرامون آزادی‌های مدنی و نگاه‌های جنسیتی، برای رسیدن به کرسی قدرت بهره می‌گیرند.

این مستند که از هفته گذشته در سامانه‌های اینترنتی فیلمگردی» و عماریار» اکران شده، با واکنش‌های متفاوتی روبرو شده است، برخی آن را سطحی قلمداد کرده‌اند و برخی هم آن را مستندی اثرگذار می‌دانند، مانند محسن مقصودی مجری برنامه ثریا» که درباره آن گفته است: مستند دیوارکش» تولید بچه‌های سفیر فیلم را دیدم. نسل جوان اگر این فیلم را نبیند، ضرر کرده است! پشت صحنه‌ای از بهره‌کشی اصحاب قدرت از مردم با شعارهای زیبا در حوزه آزادی‌های جنسی و چرخش های عجیب تمداران برای یک مشت رأی، به ویژه از اواسط مستند به بعد عالی است.

پیرامون مستند دیوارکش» با سید محمدمهدی دزفولی تهیه‌کننده آن گفت‌وگوی صریحی داشتیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

* پس از تولید مستند پرسروصدای ایکسونامی» چه مسیری را طی کردید که به تولید دیوارکش» انجامید؟

پیش‌تولید مستند را در پاییز ۹۸ کلید زدیم اما با اتفاقاتی که در سال ۹۸ رخ داد ـ از آبان و گرانی بنزین تا شهادت حاج قاسم و سقوط هواپیمای اکراینی و انتخابات ـ عملاً کار به تعویق افتاد و تولید را از آبان ۹۹ شروع کردیم و تا خرداد ۱۴۰۰ طول کشید. چون تأکید داشتیم مستند به انتخابات امسال برسد به ویژه اینکه بحث وکراسی در ایران از انتخابات ۷۶ به بعد رسماً ورود کرد و عده‌ای از المان‌های جنسی برای رأی‌آوری از آن استفاده کردند. هر چند که فضای انتخابات به دلیل تأیید صلاحیت‌ها کمی متفاوت شده است اما همچنان می‌بینیم که برخی از کاندیداها از وکراسی و شعارهای آزادی و پوشش و . برای جلب توجه آرای مردم استفاده می‌کنند. در این مستند توانستیم با ۱۴-۱۵ نفر درباره بحث وکراسی صحیت کردیم و ادعایی هم داره کامل بودن اثر نداریم، چون طی ۷ ماه فشرده تولید را انجام دادیم و به رونمایی رساندیم.

دیوارکش» جزء نخستین مستندهایی است که مستقیم به و ت در ایران می‌پردازد

بنابراین کمبودهایی دارد اما با این حال جزء اولین آثاری است که مستقیم به و ت در ایران می‌پردازد. امیدواریم حرفش شنیده شود و بتوانیم در قسم‌ت‌های بعدی کمبودهای آن را رفع کنیم. اما هدف اصلی‌مان این بود که مستاند به انتخابات ۱۴۰۰ برسد، چرا که در انتخاب‌های قبلی از ۷۶ و آقای خاتمی تا انتخاب‌های بعدی از جمله آقایان هاشمی رفسنجانی، میرحسین و ‌نژاد و از آن بهره برده‌اند، حتی آقای رئیسی و د یدارش با تتلو هم در انتخابات دوره قبل به آن مبتلا شده‌اند. گاهی این بهره‌برداری جواب داده است مانند ۷۶ و ۹۶ اما گاهی هم جواب نداده مانند ۸۴ و ۸۸.

*به نظر می رسد حضور کارگردان به عنوان راوی در این اثر بیش از اندازه است، زیاد صحبت می‌کند و به مخاطب اجازه تنفس و تفکر نمی‌دهد.

محسن آقایی اگر به عنوان راوی در مستند حضور دارد، چون دغدغه این موضوع را داشت و سعی کرد با بیان طنزی که دارد، کار را پیش ببرد. اما برخی مانند شما معتقدند این حضور و طنازی، یک جاهایی بیرون زده است و در نیامده.

* شما قلاب انداخته‌اید و صیدهای خوبی مانند بنی‌صدر و فائزه هاشمی را داشته‌اید، اما برای جمع‌بندی از کارشناسی استفاده کرده‌اید که برای مخاطب نام‌آشنا نیست و مستند در حد گزارش‌های خبری تلویزیون تنزل کرده است.

ایشان دکتر محسن بدره استاد دانشگاه اهرا(س) است و روی موضوع وکراسی کار کرده است. در قسمت نخست مستند ایکسونامی» هم اشاره کوتاهی به این موضوع داشتیم و ایشان مشاوره داد که در مستندهای بعدی به آن بپردازید. البته مجموعاً شتابزدگی موجود در کار به دلیل این بود که آن را به انتخابات برسانیم.

* مخاطب شما کیست؟ به نظر می‌رسد قصد دارید طرفداران تفکرات دولت‌های اصلاح‌طلب و اعتدال را مجاب کنید، اما با توجه به لحن طنز مستند، شاید این اتفاق رخ ندهد و مستند را همان طیفی بپسندد که هم‌فکر به شماست.

طیف حزب‌الهی جامعه مخاطب این مستند نبودند، چون نوع نگاه و رأی‌دادنش در انتخابات متفاوت است. ما دو هدفگذاری داشتیم؛ یکی قشر خاکستری جامعه که توده رأی را می‌سازد و جذب یکی از جناح‌ها می‌شود. بخش دوم هم مخاطبانی هستند که به تفکرات اصلاح‌طلبی گرایش دارند و معتقدند اگر فلانی رأی بیاورد دیوارکشی می‌کند. البته با اکران‌هایی که در شهرستان‌ها داشتیم، بازخوردی که گرفتیم مجموعاً این بود که جامعه هدف ما کلیت حرف مستند را پذیرفته‌اند و می‌گویند باید فریب فضاسازی را نخوریم.

طیف حزب‌الهی جامعه، مخاطب مستند دیوارکش» نبودند،‌ بلکه توده خاکستری مخاطب ماست

بنظرم توده مردم با مستند ارتباط خوبی برخورد کردند، البته برخی قشر نخبگانی ارتباط چندانی نتوانستند با مستند برقرار کنند. مثلاً دکتر تفرشی می‌گفت: انتخابات کدام کشور را می‌توانید پیدا کنید که از این موضوعات برای کسب رأی استفاده نکند، از کمال آتاتورک تا بن‌سلمان و ترامپ؟ فقط غلظت آن متفاوت است.

به هر حال سعی کردیم آسیب‌شناسی کنیم که استفاده ابزاری از نمادهای جنسی برای رأی‌آوردن باعث ابتذال دموکراسی در کشور می‌شود. مثلاً بن‌سلمان با آزادی‌هایی که می‌دهد می‌خواهد کاری کند که مردم ذهنشان جای دیگری مشغول باشد و با سهم خاندان سعودی از نفت کاری نداشته باشند.

* چون از این طرف (اصولگرایان) نماینده‌ای در مستند ندارید و بیشتر با اصلاح‌طلبان صحبت کردید.

طبیعی است که اصلاح‌طلب‌ها بیشتر از این مباحث استفاده کردند، البته سراغ اصولگراها هم مانند ‌نژاد رفتیم که البته با خودش موفق به گفت‌وگو نشدیم و با عبدالرضا داوری مصاحبه کردیم.

اما حرف کلی ما سوءاستفاده از این فضاست و این ابتذال ی معطوف به یک جناح نیست. 

* در بخش نخست سعی داشتید با بلاگرهای اینستاگرامی صحبت کنید که گفتید نشد. چه کسانی بودند که نه گفتند و دلیلشان چه بود؟
سراغ بسیاری از سلبریتی‌های هنرمند و حتی ورزشی رفتیم که در انتخابات قبلی هم نقش تحریک‌کننده مردم در جمع‌آوری رأی برای یک کاندیدا را داشتند. حتی در تیتراژ هم اسامی حدود ۴۰ نفر را نوشته بودیم که حاضر نشدند مصاحبه کنند، اما بعداً گفتیم شاید اخلاقی نباشد و حالت محاکمه داشته باشد.
مثلاً به مصی علینژاد پیام دادیم، دید و پاسخ هم داد، اما قبول نکرد و گفت باید یک نفر شما را معرفی کند.

علاوه بر افراد هنرمند و ورزشکار، با چهره‌های ی مانند ‌نژاد، و رئیسی هم صحبت کردیم که نپذیرفتند. 

این نقد شاید به ما وارد باشد، اما برای تبیین‌کردن موضوع باید واقعیت را هم گفت. اگر تصاویر را نمی‌آوردیم چطور باید آن را بیان می‌کردیم؟ چون متن نیست که بشود نوشت یا صوت نیست که پخش کرد. ضمن اینکه میزان کلیپ‌ها و فیلم‌های برش‌خورده را تا یک‌سوم کم کرده‌ایم

* چه پیامی می‌دادید؟
می‌گفتیم ما مستندسازیم و قبلاً با ساخت مستند ایکسونامی» موضوع انقلاب جنسی در آمریکا را بررسی کردیم. حالا داریم به بحث انقلاب جنسی در ایران و ارتباطش با انتخابات بپردازیم. می‌خواهیم درباره آن با شما صحبت کنیم.

* نقدی که به این گونه مستندها وارد می‌کنند این است که این مستندها در دام موضوعی می‌افتند که خودشان منتقد آن هستند. یعنی یک دور باطل پیش می‌آید، بدین صورت که برای نقد موضوعات جنسی و ناهنجاری‌ها، از جذابیت رسانه‌ای و جنسی آن استفاده می‌کنید. آیا این موضوع را قبول دارید؟

این نقد شاید به ما وارد باشد، اما برای تبیین‌کردن موضوع باید واقعیت را هم گفت. اگر تصاویر را نمی‌آوردیم چطور باید آن را بیان می‌کردیم؟ چون متن نیست که بشود نوشت یا صوت نیست که پخش کرد. ضمن اینکه میزان کلیپ‌ها و فیلم‌های برش‌خورده را تا یک‌سوم کم کرده‌ایم. 

داستان برخی دوستان دیگر که در این حوزه کار می‌کنند، شاید این است که قصد دارند به آن جذابیت بدهند، اما در مستند ما فقط ۱۵-۱۰ دقیقه به این مقوله پرداخته‌ایم تا فضای رسمی و غیررسمی را تبیین کنیم، از فضای کافی‌شاپ‌ها تا شیوه تبلیغات رسمی در فضای مجازی. به نظرم این‌ها باید گفته می‌شد.

آیا احتمال تدوین مجدد دیوارکش» وجود دارد؟ و اینکه در نسخه بعدی ایکسونامی»، روی موضوعات جنسی تمرکز می‌کنید یا به دغدغه‌هایتان می‌پردازید؟

این را احتمالاً فقط کمی اصلاح کنیم ـ البته باید درباره‌اش تأمل کنیم ـ اما اینکه تغییرات زیادی کند یا طولانی‌تر شود، خیر. این مستند 

انقلاب جنسی در ایران که ایکسونامی۲ به آن خواهد پرداخت، به مسیر انقلاب جنسی در ایران می‌پدازد و اینکه چهخ اتفاقی در ایران رخ می‌دهد. موضوعاتی مانند مانکن‌ها، ارتباط آن‌ها با لابی‌ها و مباحثی که در حوزه فرهنگ پیش آمده و همچنین تئوریزه کردن برخی موضوعات مانند همجنس‌گرایی و سقط جنین و .

 یک مجموعه ۱۰ قسمتی به نام سونامی هم داریم که به موضوعاتی مانند بی‌پدری، همجنس‌گرایی، سقط جنین و . در آمریکا می‌پردازد

البته یک مجموعه ۱۰ قسمتی به نام سونامی هم داریم که به موضوعاتی مانند بی‌پدری، همجنس‌گرایی، سقط جنین و . در آمریکا می‌پردازد. این مستند‌ها نریشن‌محور (گفتار متن) است و از رسالت‌های کارگروه خانواده سفیر است که قصد دارد به زیست جنسی و تربیت جنسی در ایران می‌پردازد و احتمالاً بعد از انتخابات منتشر خواهد شد.

* با تلویزیون هم برای پخش مستند دیوارکش» رایزنی کرده‌اید؟

بله، اما گفته شد حدود نیمی از آن قابل پخش نیست و عملاً چیزی از مستند باقی نمی‌ماند. این در حالی است که نسخه اولی مستند یک ساعت و ۴۵ دقیقه بود و ما آن را به ۶۹ دقیقه رساندیم. مثلاً تصاویر آرشیوی را کم کردیم یا مصاحبه با دکتر بسکرویل را حذف کردیم. 

* پژوهش‌هایی که انجام گرفته چطور؟ به صورت مکتوب منتشر می‌شود؟

پژوهش‌های مستند ایکسونامی۱» به قلم آقای صادق‌زاده تحت عنوان انقلاب جنسی در حدود ۳۰۰ صفحه مکتوب شده که بخش عمده آن ترجمه است و به زودی منتشر می‌شود که از خروجی‌های کارگروه سفیرفیلم است.

* نکته‌ای مانده است که بخواهید بیان کنید؟

سعی کردیم کار مقبولی ارائه کنیم، اما ضعف‌هایی دارد و ان‌شاءالله برای مستندهای بعدی سعی در کم‌کردن آن‌ها داریم. امیدوارم این یک هفته‌ای که تا انتخابات داریم این مستند بیشتر دیده شود تا خطاهای انتخابات قبلی کمتر شود و شاهد یک انتخابات بالنده باشیم.

برای مشاهده مصاحبه در خبرگزارس فارس اینجا را کلیک نمایید.